διαμάντι

Ορυκτό που αποτελείται αποκλειστικά από άνθρακα κρυσταλλωμένο στο κυβικό ή μονομετρικό σύστημα. Στην καθαρή του μορφή είναι άχρωμο. Η τυχαία παρουσία ξένων ουσιών τού προσδίδει ελαφρές ή έντονες αποχρώσεις, οι οποίες ελαττώνουν ή αυξάνουν την τιμή του ως πολύτιμου λίθου. Τα δ. (τα σημαντικότερα κοιτάσματα των οποίων βρίσκονται στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία) έχουν σχηματιστεί από διάσπαση ανθρακούχων ουσιών που περιέχονται στο μάγμα και δέχτηκαν ισχυρότατες και απότομες πιέσεις σε περιβάλλον υψηλής θερμοκρασίας. Σχετικά πρόσφατα κατασκευάστηκαν τεχνητά δ., μικρών όμως διαστάσεων. To δ. κατέχει τον μεγαλύτερο βαθμό σκληρότητας μεταξύ των ορυκτών (10 στην κλίμακα του Μος), ιδιότητα για την οποία έχει πολυάριθμες βιομηχανικές εφαρμογές (λειαντικά, κεφαλές τρυπανιών, εργαλεία για την κοπή του γυαλιού, πριόνια κλπ.), οι οποίες απορροφούν περίπου το 80% της παγκόσμιας παραγωγής. Η χρησιμοποίηση του δ. ως πολύτιμου λίθου αναφέρεται από την αρχαιότητα. Η ωραιότητά του οφείλεται στον υψηλό δείκτη δ., που του προσδίδει μια χαρακτηριστική στιλπνότητα (αδαμάντινη στιλπνότητα) και στη μεγάλη ικανότητα διασκεδασμού, με αποτέλεσμα να αναλύει σε χρώματα το φως που το διαπερνά. Η οπτική ποιότητα του δ. βελτιώνεται σημαντικά με την κατάλληλη κοπή, που πραγματοποιείται, εξαιτίας της σκληρότητάς του, με τη χρήση άλλων δ. Οι τύποι τομής που εφαρμόζονται περισσότερο είναι του μπριγιάν και της ροζέτας. Το μπριγιάν σχηματίζεται από δύο κόλουρες πυραμίδες, μία από κάτω (ουρανός) και μία από πάνω (στέμμα), ενωμένες στη βάση τους. Η άνω έδρα του στέμματος αποκαλείται τράπεζα. Ο αριθμός των μικρών πλευρικών εδρών του ουρανού και του στέμματος κυμαίνεται ανάλογα με τον τύπο και τον βαθμό επεξεργασίας. Η ροζέτα αποτελείται από μία πυραμίδα από την οποία λείπει η άνω τράπεζα. Η τομή του τύπου μπριγιάν αυξάνει στο μέγιστο την τιμή του δ., επειδή με την τομή αυτή το φως που προσπίπτει στο δ. εξέρχεται από την ίδια πλευρά στην οποία προσπίπτει. Η τομή του μπριγιάν συνεπάγεται θυσία ενός σημαντικού μέρους του ακατέργαστου λίθου, γι’ αυτό προτιμάται η τομή σε τύπο ροζέτας, η οποία επιτρέπει την εκμετάλλευση μεγαλύτερου μέρους του. Η τιμή των δ. αυξάνεται με μια αναλογία ίση περίπου με το τετράγωνο του βάρους που έχει ο λίθος, το οποίο εκφράζεται σε μετρικά καράτια (το μετρικό καράτι αντιστοιχεί σε 200 χιλιοστά του γραμμαρίου). Ιδιαίτερα υπερτιμημένα είναι τα απολύτως άχρωμα δ. και όσα έχουν έντονο χρωματισμό. Η ανακάλυψη δ. μεγάλων διαστάσεων αποτελεί πάντοτε σημαντικό γεγονός, γιατί τα μεγαλύτερα δ. είναι γνωστά και αναφέρονται με ειδική ονομασία. Το μεγαλύτερο δ. που έχει ανακαλυφθεί ονομάζεται Κάλινεν (ή Αστέρας της Αφρικής) και βρέθηκε κοντά στην Πρετόρια (Τράνσβααλ)· ζύγιζε ακατέργαστο 3.106 καράτια. Η κυβέρνηση του Τράνσβααλ το δώρισε στον βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδο Ζ’. Άλλα φημισμένα δ. που έχουν ανακαλυφθεί έως τώρα είναι ο Ορλόφ και το Σιά (θησαυρός διαμαντιών της Ρωσίας), o ΡίτζεντΠιτ (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι), το Χόουπ (Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν, Ουάσιγκτον), το κίτρινο Τίφανι (Νέα Υόρκη) κ.ά. Οικονομία.Η παγκόσμια παραγωγή ακατέργαστων διαμαντιών για το έτος 1996 υπολογίστηκε σε 114,5 εκατ. καράτια. Ωστόσο, από τη συνολική παραγωγή, ποσοστό που δεν ξεπερνά το 1% μπορεί κάθε φορά να υποστεί κατεργασία για την παραγωγή πολύτιμων λίθων βάρους τουλάχιστον ενός καρατίου. Στις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή δ. συγκαταλέγονται η Αυστραλία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), η Μποτσουάνα, η Ρωσία και η Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Όσον αφορά την αξία των δ. που εξορύσσονται, η οποία υπολογίζεται βάσει της ποιότητάς τους, η Μποτσουάνα κατατάσσεται στην πρώτη θέση. Την παγκόσμια διακίνηση δ. διαχειρίζεται το αποκαλούμενο καρτέλ των δ. Για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας, διοργανώθηκε το 2000 το Παγκόσμιο Συνέδριο Διαμαντιών στην Αμβέρσα. Στο συνέδριο αυτό οι δύο μεγαλύτερες ενώσεις εμπορίας αποφάσισαν την κατάρτιση ενός σχεδίου για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος πιστοποίησης της προέλευσης των δ. Παράλληλα προβλέφθηκαν ποινές αποκλεισμού από το εμπόριο για όσους διακινούν δ. που προέρχονται από μη νόμιμες πηγές. ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΟΠΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΩΝ Η περίφημη συλλογή διαμαντιών του Έντι Έλζας, γνωστού ως βασιλιά των έγχρωμων διαμαντιών, αποτελείται από 300 χρωματιστά διαμάντια. Υπολογίζεται ότι η αξία της ξεπερνά τα 20 εκατ. δολάρια. Διαμάντι Ορλόφ. Διαμάντι «Αστέρας του Νότου». Διαμάντι Ρίτζεντ. Ακατέργαστο διαμάντι.

* * *

το

1. ο αδάμαντας

2. μτφ. (για κρασί) διαυγέστατο

3. (για πρόσ.) λαμπρός, ηθικότατος, ακέραιου χαρακτήρα.

[ΕΤΥΜΟΛ. < ιταλ. diamante < (όψιμο λατ.) diamas < (αρχ. ελλ.) α-δάμας].